Yazımız 31 Ekim 2024 tarihinde güncellenmiştir.
İlham Tohti Sözleri…İlham Tohti, Çin’de, bölücülük suçlamasıyla müebbet hapis cezasına çarptırılmış Uygur ekonomist ve aktivist. Uygur-Han ilişkileri üzerine yaptığı araştırmalarla tanınmaktadır. Bunun yanı sıra, Çin’de bölgesel özerklik konusunda yasal düzenlemelerin tam olarak uygulanması için mücadele etmektedir. Ayrıca Uygurlarla ilgili konuların tartışıldığı Uyghur Online adlı internet sitesinin sahibidir.
2009’da Urumçi’deki ayaklanmadan kısa bir süre sonra, Çin hükümetinin, Sinkiang’da Uygurlara karşı yürüttüğü politikalara getirdiği eleştiriler gerekçe gösterilerek gözaltına alınmıştır. Sonrasında serbest bırakılmış, ancak Ocak 2014’te tekrar hapsedilmiştir.
Çalışmaları ve çektiği sıkıntılar sebebiyle Barbara Goldsmith ödülüne layık görülmüştür (2014). İlham Tohti, Uygurların haklarını savunan çalışmalarıyla 2019 yılında Saharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü’ne layık görüldü.
Şu an Çin hapishanesinde bulunan Prof.Dr.İlham Tohti, Nobel Seçici Kurul’ca 2020 yılı Nobel Barış Ödülü verilecek 5 aday arasına layık görülmüştür.
İlham Tohti Sözleri
“Benim cezaevinde intihar ettiğim söylenirse sakın inanmayın”
“İzlediğim yol başından beri onurlu ve barışçıl oldu. Sadece kaleme ve kağıda güvendim”.
“Çin gerçek anlamda çok kültürlülüğü sağlayamadığı sürece hiçbir zamancezbedici ve büyük bir ülke olmayı başaramayacak.”
“Benim yaptığım iş, akademik alanda barışçıl yöntemle, mürekkep kullanarak, diplomatik kanallarla Uygurların insani, anayasal ve özerklik haklarını savunmak olmuştur.”
“ (Devlet tarafından) verilen avukatı kabul etmem. Kabul etmem de mümkün değil. Benim avukatım var. Woeserlar. Daha başkaları da var. Ben kesinlikle kendi avukatımı kendim seçeceğim.”
“ Eğer cezaevindeyken benim tarafımdan, kendi vicdanıma, haysiyetime, insani onuruma aykırı, milletimin zararına her hangi bir ses kaydım yayınlanırsa, (halkım) bunun bana ait olmadığına inansın. Bunlar montajlanmış ya da fiziki işkence sonucu bilincim tamamen kaybolduktan sonra konuşturulduğum sözler olarak bilinsin. Ben normal şartlarda, hatta en ağır fiziki işkence altında bile bilincim yerinde iken ve hatta vücudum parça-parçaya ayrıldığı zaman dahi milletime zarar getirecek söz ve davranışta bulunmam.”
“Bugün, hem Uygurlara hem de Han Çinlilerine büyük psikolojik bir travma yaşatan 5 Temmuz olayının dördüncü yıl dönümü. Damarlarımda Uygur kanı akıyor ve ben Uygur bir ailenin içinde büyüdüm. Sincan’la ilgili konular üzerinde uzun soluklu bir çalışma yürüttüm ve bağımsız bir entelektüel olarak, hükümete sürekli tavsiyelerde ve önerilerde bulunuyorum. Etnik ilişkilerin doğru ele alınması için hem kendi halkıma karşı hem de ülkeme karşı göz ardı edemeyeceğim bir sorumluluk taşımaktayım. ”
“Bende herhangi bir hastalık yoktur. Sağlığım iyidir. İki ay öce chek-up yaptırdım. Sonuçlar Pekin’deki hastane bilgisayarında saklı. Fakat 02.02.2013 tarihinde Pekin Havalimanında yurt dışına çıkarken Çin polisleri gögsüme ağır darbe vurduğu için bir müddet yorulduğum düştüğüm oluyor, aşırı stresli zamanlarda kalbim sıkışıp ağrıyordu. Şu an iyiyim. Eğer ben bir gün aniden ölürsem, ölümüm hastalıktan değildir. Eğer intihar etti denilirse, Ben bir Uygur ve bir babayım. Kültürümüzde intihar yoktur. Üstüne ben bir erkeğim. İntihar edenleri hep aciz insanlar olarak görmüşümdür. İntihar etmem kesinlikle mümkün değildir.”
**********
“Pekin Milletler Merkezi Üniversitesi’nin ünlü ekonomi ve sosyal bilimler profesörü olan İlham Tohti, Uygurların yaşadığı toplumsal ve ekonomik çıkmazları yılmaz bir şekilde topluma anlatmaya çalışan biri oldu. O, her zaman Uygurlar ile Han Çinlilerinin bir arada barış halinde yaşayabileceklerinin savunucusuydu. Ekim 2014’te bu etnik köprüleri kuran adam Çin tarafından ömür boyu hapis cezasına tabi tutuldu. İlham Tohti’ye verilen bu acımasız ceza, Çin Hükümeti’ni bölgede barışçıl bir çözüm istemediği konusunda zan altında bırakmaktadır. Şehir konseyi (Weimar) onun barışçıl mücadelesini asla unutmayacak ve onun özgürlüğü için mücadele verecektir.”
(Weimar İnsan Hakları Ödülü için yapılan açıklama)
“Çin’deki Müslüman Uygur azınlığın hakları için sesini yükselten Tohti, yetkililer tarafından zalimce cezalandırılmaktadır. Tohti, sosyal medyayı kullanarak baskıya karşı mücadele eden, yapılan haksızlıkları tüm Dünya’ya duyurmaya çalışan, tehlike altındaki yeni nesil yazarlardan birisidir. Umuyoruz ki Çinli otoriteler yapılmakta olan adaletsizliğin farkına varırlar. Tüm Dünya’da Tohti’nin serbest bırakılması için kampanyalar başlar”
(1 Nisan 2014’te, Dünya’nın herhangi bir yerinde ifade özgürlüğü için mücadele edenlere verilen, ABD insan hakları ödüllerinden biri (PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write Award) Tohti’ye verildi. Pen tarafından yapılan açıklama)
