Yazımız 3 Ağustos 2024 tarihinde güncellenmiştir.

Lozan Barış Antlaşması Sözleri…Kurtuluş Savaşı ile destanlar yazan ülkemiz savaşın taraflarıyla bundan 100 yıl önce 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması imzaladı.

Bu tarihi antlaşma ile ilgili söylenmiş sözlerden ve yazılardan bir derleme hazırladık.

Lozan Barış Antlaşması Sözleri

Lozan Antlaşması Türk bağımsızlığının bir zaferidir. Afet İnan

 

Muhabir, Lausanne Antlaşması’nı anlattıktan sonra şöyle der: ”Garbın Şark önünde eğilişi hiçbir zaman bu kadar zelilce olmamıştır.”     Falih Rıfkı Atay

 

Gerçekten de bu, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, yenik düşmüş Orta Avrupa devletlerinden birinin galip devletlere kendi koşullarını kabul ettirerek imzaladığı tek antlaşmadır.

Lord Kinross

 

Dönemin  Time dergisinde şu yönde analizler, haberler yapılmıştır:

“Lozan’da Hristiyan medeniyeti çarmıha gerildi.”

“Lozan Antlaşması, yüz yıldan fazla süredir İngiliz diplomasisinin ilk göze çarpan başarısızlığıydı.”

 

Bu antlaşma, Türk ulusuna karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması’yla tamamlandığı sanılmış, büyük bir suikastin yıkılışını ifade eden bir belgedir. Osmanlı dönemine ait, tarihte benzeri görülmemiş bir siyasi zaferin eseridir!    Mustafa Kemal Atatürk

 

Lozan Barış Antlaşması, Türkiye Devleti’nin hem sınır hem müesseseler hem de hayatı bakımından kurtuluşunu tayin eden çok önemli bir antlaşmadır. Hâlâ üzerinde zafer mi, hezimet mi diye kavgalar devam ediyor. En doğru sözü tarihçiler söylüyor: Lozan bir uzlaşmadır.

İlber Ortaylı

 

Lozan Antlaşması’nın gerçek karakterini ve yüksek değerini Sevr Antlaşması ile kıyaslamakla anlamayı başarırız: Sevr, Osmanlı Devleti’nin tarihe gömülmesini saptayan bir belgedir; Lozan ise, hür bir ulus sıfatı ile Sevr Antlaşması önünde boyun eğmeyen Türk Devleti’nin bağımsızlık hakkını bütün dünyaya kabul ettirmesinin sonucu olan uluslararası bir antlaşmadır.   Afet İnan

 

Cumhuriyet tarihinin üzerinde en çok tartışılan olaylardan biri kuşkusuz Lozan Antlaşması’dır. Bu konuda Lozan’ı bir hezimet olarak görenler de, bir zafer olarak nitelendirenler de mevcuttur. Lozan mantıki ve onurlu bir uzlaşmadır. Nitekim kalıcı ve düzeni sağlayıcı bir anlaşma olarak görülmelidir.
İlber Ortaylı

 

Lozan’da alınan sonuçları, Montrö ve Hatay’ ın ilhakı ile birlikte düşündüğümüzde ve Türkiye ile müttefikler arasındaki kuvvet dengesini de dikkate aldığımızda, hedeflere önemli ölçüde ulaşılmıştır. Bu açılardan Lozan Antlaşması başarılıdır.
Unutulmamalıdır ki, Lozan’da müzakereler devam ederken, İstanbul ve Çanakkale hala işgal altındadır!

Taha Akyol

 

İnönü, 23 Ağustos 1923 tarihinde Büyük Millet Meclisi’nde Lozan Antlaşması’nı açıklarken şöyle der:
Fevkalade karışık, dolaşık, bulutlarla mestur [örtülü] bir muhit [çevre] içerisinde yol gösterecek bir isabet-i nazar [doğru görüş] lazımdır. Bu isabet-i nazarı gerek muharebe hayatında gerek sulh hayatında bize gösteren Mustafa Kemal Paşa olmuştur.      Afet İnan

 

Kurtuluş Savaşı unutulmaz kahramanlıkların sergilendiği şanlı bir zaferle sonuçlanmış, 24 Temmuz 1923’te imzalanan “Lozan Antlaşması” ile sağlanan barış ve özgürlük ortamı, 29 Ekim’de resmen kurulan “Cumhuriyet” ile birlikte gerçek yerini bulmuş ve sonsuzluğa yelken açılmıştır. Artık barış, kardeşlik ve dostluk zamanıdır. Siperler doldurulacak, yerlerine fabrikalar kurulacaktır. Barış içinde yaşamak, barış için güçlü olmak zamanıdır.

Gazanfer Sanlıtop

 

Anadolu ve İzmir kurtarılmıştı, ama İstanbul ve Boğazlar hala işgal altındaydı. İngilizler İstanbul’u ve Boğazları boşaltıp Türkiye ‘ye vermemek için direniyordu. Lozan Antlaşması’na kadar da İstanbul’ dan gitmeyeceklerdi. 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması’ na göre 6 hafta içinde İstanbul ve Boğazlar boşaltılacaktı. Bu doğrultuda İngilizler 2 Ekim 1923’te, “Geldikleri gibi gittiler.” 6 Ekim 1923’te de Atatürk’ün muzaffer orduları İstanbul’a girdi. Bu bir anlamda İstanbul’un ikinci fethiydi.

Sinan Meydan

Eşsiz bir istiklal mücadelesinin ardından kazanılan bağımsızlığımızın ve egemenliğimizin tescili Lozan Barış Antlaşması’nın 100. yılında başta Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü olmak üzere tüm milli mücadele kahramanlarımızı saygı ve rahmetle anıyoruz.