Bugün 21 Aralık. En uzun gecenin yaşanacağı ve Kış Gündönümü olan gece. Bu geceden sonra günler uzamaya geceler kısalmaya başlayacak. Bu geceden sonra yani 22 Aralıkta başlayıp 31 Ocakta sona erecek olan Kış mevsiminin en soğuk 40 günü başlayacak. Eskiler bu ayazla geçen soğuk günlere ZEMHERİ adını vermişler. Zemheri ayı yada Zemheri ayazı şeklinde de kullanılır. Gerçek kış mevsimi günleri diyebiliriz.

Bu yazımızda genelde şiirlerde ve türkülerimizde geçen zemheri sözlerinden bir demet hazırladık.

 

Ağustosta gölge kovan, zemheride karnın ovar. (Atasözü)

 

Zemheri zürafası (deyim) Soğuk havada ince giyinen kimse.

 

Hiç bir kış beni böyle üşütmemişti… Yokluğun zemheri gecenin en zalim hali… (İbrahim İnecik)

Bekle!

Gök ılınır, toprak ılınır, su ılınır.

Hep sürmez bu zemheri

Düşer cemre…

 

Bak, bıyığım buz tuttu,

Üşüyorum da

Zemheri de uzadıkça uzadı,

Seni, baharmışın gibi düşünüyorum…  ( Ahmed Arif)

 

Her tarafta hüküm süren muazzam bir zemheri soğuğu.Ortalık mahşer yeri gibi.Kimsenin gözünün kimseyi gördüğü yok.Herkes kendi “ben”inin derdinde.  (Arthur Schopenhauer)

 

Zemheride yoğurt isteyen cebinde bir inek taşır . ( Atasözü)

 Olmadık zamanda canı bir şey çeken kimse, onu sağlayacak şeyi hazırlamak zorundadır.

 

Bir gülüşüne

dört mevsim sığmış…

Dışarda şimdi zemheri kışmış

Kimin umurunda?

(Ali Bayram)

 

Cesaretsizlikten…

Mutsuz kaldık, yalnız kaldık.

Üşüdük, buz kesilip ayazda kaldık.

Ondandır bu soğuk, ondandır bu zemheri…

(Tolga Akpınar)

 

kırk düğüm atmışlar sevda üstüne

yoluna çıkarsa çöz getir bana

zemheri ayında güller açtırdın

gönlümün kışında yaz getir bana

 

Aşk, herkese göre değişen bir kavramdır. Bana göre;

Aşk, köz olmuş bir ateşin;

Esen rüzgârla yeniden alevlenmesidir.

Zemheri vaktin doğan güneşin;

Yıkılmış evin çiçekli penceresine değmesidir.

(Orhan Pamuk)

 

Zemheri gecesinin karanlığında

Şafağı arar gözlerimiz

Keskin soğuğun kollarında

Güneşe hasret yüreğimiz

Böyle kör, böyle tutsakken ruhumuz

Sesleniriz sana:

Gel bize ışık ol, ateş ol, hayat ol

(Ursula K. Le Guin)

 

Gel de bitsin hasret yedi yıl oldu

Bahar geldi geçti, zemheri oldu

Dizde takat kalmadı, dilim lal oldu

 

Teller kopuk, mızrap kırık, sözüm dar

Yüz yüze gelmeden ölmekte mi var

(Bedirhan Gökçe)

 

Art arda kaç zemheri

Kurt uyur, kuş uyur, zindan uyurdu

Dışarda gürül gürül akan bir dünya..

Bir ben uyumadım

Kaç leylim bahar

Hasretinden prangalar eskittim

Saçlarına kan gülleri takayım

Bir o yana

Bir bu yana…

(Ahmed Arif)

zemherinin ayazında,

kurumuş dallara döndüm

leylâ oldum yâr elinden,

yandım yandım köze döndüm

çok söylendim, söze döndüm

çalındım da , saza döndüm

 

abdâl olmuş deli gönlüm,

yâri görem diye geldim

hâldan bilmez yâr elinden,

öldüm öldüm cana geldim

savruldum, harmana geldim

bülbül oldum, güle geldim

 

güneş gibi yârin yüzü,

yürektedir derin sızı

hiç görmedim bahar, yazı

kapkara bir kışa döndüm,

döndüm döndüm başa döndüm

geçti ömür, boşa döndüm